Wanneer krijg je de “diagnose” ADHD?

Let op: het onderstaande artikel gaat nog over de DSM-IV.
Sinds 2013 geldt de DSM-V. Zie daarvoor: http://adhdcoachamsterdam.nl/blog/adhd-criteria-van-dsm-iv-naar-dsm-v-wat-is-veranderd/
=

ADHD “HEB” EN “KRIJG” JE NIET ZOMAAR…
Als je ADHD “hebt”, dan “heb” je ADD plus hyperactiviteit.
(Zie voor ADD deze blog.)
Een psychiater vermoedt dat je een stoornis m.b.t. aandachtstekort plus impulsiviteit en hyperactiviteit hebt, ADHD, wanneer je aan de volgende 6 criteria voldoet:

1.

A: bij kinderen komen gedragingen overeen met minimaal 6 van de 9 gedragskenmerken van tekort aan aandacht PLUS overeen met minimaal 6 van de 9 gedragskenmerken van hyperactiviteit en impulsiviteit. Dus in totaal worden bij kinderen minimaal 12 van de 18 beschrijvingen van gedragskenmerken herkend. (Zie de opsomming van die kenmerken onderaan deze pagina)

B: bij volwassenen komen gedragingen overeen met minimaal 4 of 5 van de gedragskenmerken van tekort aan aandacht PLUS met minimaal 4 of 5 van de 9 gedragskenmerken van hyperactiviteit en impulsiviteit. Dus in totaal worden bij volwassenen minimaal 8 tot 10 van de 18 beschrijvingen van gedragskenmerken herkend! (Zie de opsomming van die kenmerken onderaan deze pagina)

2.

alle herkende symptomen van onoplettendheid zijn gedurende ten minste 6 maanden aanwezig geweest in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsniveau.

3.

enkele van die herkende symptomen van onoplettendheid (die beperkingen veroorzaken) waren voor het 7e jaar aanwezig.

4.

enkele van die herkende symptomen van onoplettendheid (die beperkingen veroorzaken) zijn aanwezig op 2 of meer terreinen; bijvoorbeeld op school/werk en thuis.

5.

het “normale” functioneren op school, op het werk of in andere sociale verbanden moet door die herkende symptomen van onoplettendheid significant beperkt en verstoord worden.

6.

de herkende symptomen komen niet uitsluitend voor in het beloop van een pervasieve ontwikkelingsstoornis, schizofrenie of een andere psychotische stoornis en zijn niet eerder toe te schrijven aan een andere psychische stoornis (bijvoorbeeld stemmingsstoornis, angststoornis, dissociatieve stoornis of een persoonlijkheidsstoornis)

 

DE 9 SYMPTOMEN VAN EEN TEKORT AAN AANDACHT

Hier volgen de 9 beschrijvingen (symptomen) van een tekort aan aandacht zoals genoemd onder punt 1A en 1B hierboven.

Tekort aan aandacht – Het kind of de volwassene:

  1. slaagt er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details of maakt achteloos fouten in schoolwerk, werk of bij andere activiteiten
  2. heeft vaak moeite de aandacht bij taken of spel te houden
  3. lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct aangesproken wordt
  4. volgt vaak aanwijzingen niet op en slaagt er vaak niet in schoolwerk, karweitjes af te maken of verplichtingen op het werk na te komen (niet het gevolg van oppositioneel gedrag of van het onvermogen om aanwijzingen te begrijpen)
  5. heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten
  6. vermijdt vaak, heeft een afkeer van of is onwillig zich bezig te houden met taken die een langdurige aandacht (langdurige geestelijke inspanning) vereisen (zoals school- of huiswerk)
  7. raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of bezigheden (bijvoorbeeld speelgoed, huiswerk, potloden, boeken of gereedschap)
  8. wordt vaak gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels
  9. is vaak vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden

 

DE 9 SYMPTOMEN VAN HYPERACTIVITEIT EN IMPULSIVITEIT

Hier volgen de 9 beschrijvingen van hyperactiviteit en impulsiviteit, zoals genoemd onder punt 1A en 1B hierboven. De eerste zes gedragsbeschrijvingen horen bij hyperactiviteit, de laatste drie bij impulsiteit.

Hyperactiviteit – Het kind of de volwassene:

  1. beweegt vaak onrustig met handen of voeten, of draait in zijn/haar stoel
  2. staat vaak op in de klas of in andere situaties waar verwacht wordt dat men op zijn plaats blijft zitten
  3. rent vaak rond of klimt overal op in situaties waarin dit ongepast is (bij adolescenten of volwassenen kan dit beperkt blijven tot subjectieve gevoelens van rusteloosheid)
  4. kan moeilijk rustig spelen of zich bezighouden met ontspannende activiteiten
  5. is vaak “in de weer” of “draaft maar door”
  6. praat vaak aan een stuk door

Impulsiviteit – Het kind of de volwassene:

  1. gooit het antwoord er vaak al uit voordat de vragen afgemaakt zijn
  2. heeft vaak moeite op zijn/haar beurt te wachten
  3. verstoort vaak bezigheden van anderen of dringt zich op (bijvoorbeeld mengt zich zomaar in gesprekken of spelletjes)

Wanneer krijg je de “diagnose” ADD?

Let op: het onderstaande artikel gaat nog over de DSM-IV.
Sinds 2013 geldt de DSM-V. Zie daarvoor: http://adhdcoachamsterdam.nl/blog/adhd-criteria-van-dsm-iv-naar-dsm-v-wat-is-veranderd/

 

ADD “HEB” EN “KRIJG” JE NIET ZOMAAR…
Wanneer wordt een ‘tekort aan aandacht’ gezien als een ‘aandachtstekort-stoornis’?
(Zie voor ADHD deze blog)

=
Een psychiater vermoedt dat je een aandachtstekort-stoornis hebt, ADD, wanneer je aan de volgende 6 criteria voldoet:

1.

A: bij kinderen komen de gedragingen overeen met minimaal 6 van de 9 gedragskenmerken van tekort aan aandacht (zie onderaan deze pagina);

B: bij volwassenen komen de gedragingen overeen met minimaal 4 of 5 van de 9 gedragskenmerken van tekort aan aandacht (zie onderaan deze pagina).

2.

alle herkende symptomen van onoplettendheid zijn gedurende ten minste 6 maanden aanwezig geweest in een mate die onaangepast is en niet past bij het ontwikkelingsniveau.

3.

enkele van die herkende symptomen van onoplettendheid (die beperkingen veroorzaken) waren voor het 7e jaar aanwezig.

4.

enkele van die herkende symptomen van onoplettendheid (die beperkingen veroorzaken) zijn aanwezig op 2 of meer terreinen; bijvoorbeeld op school/werk en thuis.

5.

het “normale” functioneren op school, op het werk of in andere sociale verbanden moet door die herkende symptomen van onoplettendheid significant beperkt en verstoord worden.

6.

de herkende symptomen komen niet uitsluitend voor in het beloop van een pervasieve ontwikkelingsstoornis, schizofrenie of een andere psychotische stoornis en zijn niet eerder toe te schrijven aan een andere psychische stoornis (bijvoorbeeld stemmingsstoornis, angststoornis, dissociatieve stoornis of een persoonlijkheidsstoornis).

 

DE 9 KENMERKEN VAN EEN TEKORT AAN AANDACHT

Hier volgen de 9 beschrijvingen (gedragskenmerken of symptomen) van een tekort aan aandacht zoals genoemd onder de 6 criteria punt 1A en 1B hierboven.

Tekort aan aandacht – Het kind of de volwassene:

  1. slaagt er vaak niet in voldoende aandacht te geven aan details of maakt achteloos fouten in schoolwerk, werk of bij andere activiteiten
  2. heeft vaak moeite de aandacht bij taken of spel te houden
  3. lijkt vaak niet te luisteren als hij/zij direct aangesproken wordt
  4. volgt vaak aanwijzingen niet op en slaagt er vaak niet in schoolwerk, karweitjes af te maken of verplichtingen op het werk na te komen (niet het gevolg van oppositioneel gedrag of van het onvermogen om aanwijzingen te begrijpen)
  5. heeft vaak moeite met het organiseren van taken en activiteiten
  6. vermijdt vaak, heeft een afkeer van of is onwillig zich bezig te houden met taken die een langdurige aandacht (langdurige geestelijke inspanning) vereisen (zoals school- of huiswerk)
  7. raakt vaak dingen kwijt die nodig zijn voor taken of bezigheden (bijvoorbeeld speelgoed, huiswerk, potloden, boeken of gereedschap)
  8. wordt vaak gemakkelijk afgeleid door uitwendige prikkels
  9. is vaak vergeetachtig bij dagelijkse bezigheden
 

Kan ADHD overgaan?

Dat is een pas echt een moeilijke vraag!
Ten eerste is het de vraag of je ADHD kunt “hebben”.

Pas wanneer we ervan uitgaan dat je ADHD kunt hebben, kan de vraag “Kan ADHD overgaan?” gesteld worden. En eigenlijk kun je geen AD(H)D hebben, want AD(H)D is niet de naam van een stoornis. Zie de blog Kun je ADHD “hebben”?.

ADHD is enkel en alleen de ‘roepnaam’ van 18 gedragskenmerken die door psychiaters na intensief en jarenlang vergaderen zijn verzameld.

Maar goed… Laten we – voor deze ene keer – eens aannemen dat je ADHD kunt “hebben”.

Dan durf ik die vraag “Kan ADHD overgaan?” wel te beantwoorden met NEE.

Overgaan zou betekenen dat alle symptomen en gedragingen voor 100% zouden kunnen verdwijnen, zoals je een longontsteking kunt kwijtraken of van een gebroken been kunt genezen.

Gedrag zit in je lijf, in je denken, in je voelen, in je taal, in het gebruik van je zintuigen, in je waarden, je overtuigingen. Alleen al het genetische aandeel van gedrag is zo sterk dat je nooit een geheel nieuw gedragspakket kunt aanleren.

Maar…. je kunt zoveel nieuwe dingen leren en oude waarden en overtuigingen vervangen of ombuigen naar inzichten die veel beter voor je werken, dat je uiteindelijk een leven kunt gaan leiden dat helemaal de moeite waard is. Creatief met brein, ieder mens kan dat!

Jouw leven kan met wat aanpassingen zelfs zo bijzonder worden dat je je kunt afvragen of je zonder AD(H)D ooit zo ver zou zijn gekomen!

 

Kun je ADHD “hebben”?

Zoals je griep hebt of de ziekte van Pfeiffer?
Hè, is AD(H)D een ziekte?
Of is AD(H)D een stoornis?

Als je precies gaat kijken naar hoe AD(H)D in de DSM-IV* gedefinieerd is, dat luidt het antwoord in die twee laatste vragen: NEE! AD(H)D is géén ziekte en AD(H)D is géén stoornis. Je kunt ook geen diagnose AD(H)D krijgen. Al wordt het zo tegenwoordig makkelijk gezegd en genoemd.

Een ziekte kan AD(H)D volgens Trudy Dehue** sowieso niet zijn want… “van een ziekte is pas sprake wanneer de aandoening als een algemeen en maatschappelijk onaanvaardbaar iets wordt beschouwd (bijvoorbeeld besmettelijkheid) waarvoor een arts geraadpleegd dient te worden.”

Maar ook voor een stoornis kan ADHD volgens de letter van de DSM-IV niet doorgaan. ADHD is namelijk geen naam voor de oorzaak van een stoornis. ADHD is enkel en alleen een verzamelnaam van 18 gedragsuitingen die stuk voor stuk kunnen duiden op de aanwezigheid van een stoornis!

Dehue formuleert het als volgt: “ADHD is een samenvattende beschrijving van een aantal gedragskenmerken.”

Wat elk van die beschreven gedragingen veroorzaakt, tja, dat vermeldt de DSM-IV dus niet. Dat weten ze ook niet en daardoor bestaat er ook geen medische standaardtest voor AD(H)D.

 

* De DSM-IV is een boek uit 2000 met een afgesproken opsomming van gedragskenmerken die op een psychiatrische aandoening kunnen wijzen.

** Dehue, Trudy. De depressie-epidemie. Amsterdam: uitgeverij Augustus, vierde druk 2008.